ေနာ္နီ သို႔မဟုတ္ ေဆးဖက္ဝင္ ရဲယိုပင္

‘ရဲယို’ ဟာ အပြင့္၊ အသီး၊ အ႐ြက္၊ အကိုင္း အခက္၊ ပင္စည္၊ အေခါက္၊ အျမစ္ မက်န္ တပင္လံုး ေဆးဖက္၀င္၊ အသံုးတည့္တဲ့ အပင္။ ေနာက္ၿပီး သဘာ၀ မိခင္ကလူသား၊ တိရစာၦန္၊ သတၱ၀ါေတြ အတြက္ၾကင္နာစြာ ေပးအပ္တဲ့ ေဆးပင္ျဖစ္ပါတယ္။ စားသံုးသီးပင္ ဆိုရင္လည္း မမွားပါဘူး။ အရင္ တုန္းကမိ႐ိုးဖလာ၊ ႐ိုးရာေဆးၿမီးတို၊ ဘယေဆး၊ တိုင္းရင္းေဆး၊ ေဒသသံုး၊ စားသံုးသီးပင္ သဘာ၀ ကေနခုအခါမွာ ထင္ေပၚ ေက်ာ္ၾကား၊ လူသိမ်ား၊ အသံုး၀င္၊ ေဆးသုေတသန လုပ္ငန္းခြင္မွာလည္း တြင္တြင္က်ယ္က်ယ္ေခတ္မီေဆး သုေတသနေတြ ျပဳလုပ္ေနတာမို႔ က်န္းမာေရးအရ၊ သိသင့္ သိအပ္ တဲ့ေဆးဖက္၀င္ ဘယေဆးပင္ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီကေန႔ ကမၻာတ၀ွမ္းလံုးမွာ အဓိက ျပႆနာႀကီးေတြ ျဖစ္ၿပီး လူသားေတြရဲ႕ အသက္ဇီ၀ိန္ကို ေန႔စဥ္ ႏႈတ္ေခြ်ေနတဲ့ HIV/AIDS (ကိုယ္ခံစြမ္းအား က်ဆင္းေရာဂါ)။ ကင္ဆာေရာဂါ။ေသြးတိုး-ႏွလံုးေရာဂါ ဆိုတဲ့ေရာဂါေတြမွာ ရဲယိုပင္၊ ရဲယိုသီးရဲ႕ အစြမ္းထက္ျမက္၊ အသံုး၀င္မႈေတြေၾကာင့္လည္း တေန႔တျခား ပိုမိုစိတ္၀င္စား လာၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။
အထူးသျဖင့္ ရဲယိုသီးမွာ ပါ၀င္တဲ့ ဓါတုပစၥည္းေတြဟာ “CD4 Count” ေခၚတဲ့ ကိုယ္ခႏၶာ ခုခံစြမ္းအား၊ အနိမ့္အျမင့္ကို ျပတဲ့ ဓာတ္ခြဲစမ္းသပ္မႈမွာ အမွန္တကယ္ “CD4Count” ျမင့္တက္ေစတာကိုေခတ္မီ ေဆးသိပၸံ သုေတသနေတြက ေဖာ္ျပ ေနၾကပါတယ္။
HIV/AIDS လူနာေတြမွာဆိုရင္ ေရာဂါအဆင့္ျမင့္ လာတာနဲ႔အမွ် သူတို႔ရဲ႕ “CD4 Count” ဟာ တျဖည္းျဖည္း က်ဆင္းလာတတ္ပါတယ္။ “CD4 Count” ျမင့္တက္ လာတာနဲ႔ အတူေရာဂါေ၀ဒနာ သက္သာ၊ တိုးတက္ လာႏိုင္ပါတယ္။အလားတူပဲ ကင္ဆာေရာဂါလို႔ ေခၚတဲ့ ခႏၶာကိုယ္ ကလပ္စည္း ေတြ၊ ဆဲလ္ေတြ၊ ထိန္းမႏိုင္ သိမ္းမရ၊အဆမတန္ ပံုမွန္မဟုတ္ တိုးပြားလာတာ (ဒါေၾကာင့္ ျမန္မာ တိုင္းရင္းေဆး ဆရာေတြက ‘ျမစ္ပြားနာ’လို႔ ‘ကင္ဆာ’ ေရာဂါကို ေခၚေလ့ ရွိၾကပါတယ္။ အဓိပၸါယ္ ကေတာ့ သစ္ပင္မွာ အျမစ္ေတြ ပြားမ်ားလာသလို၊ ဆဲလ္ေတြ ပြားမ်ားလာတာမ်ိဳး ျဖစ္လို႔ပါ) ကိုထိန္း ခ်ဳပ္ ဟန္႔တားႏိုင္တဲ့ အင္န္သရာကြီႏုန္း(Anthraquinone) တမ်ိဳးျဖစ္တဲ့ ‘ဒင္မနာကင္န္သားလ္ (Dam nacanthal) ေခၚ ဓာတ္ပစၥည္းေတြရဲယိုသီးမွာ ပါ၀င္တာကို ၁၉၉၃-ခုႏွစ္မွာ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံ ယိုကိုဟားမား ၿမိဳ႕ရဲ႕ ‘အီအို’တကၠသိုလ္က ေဖာ္ထုတ္ ေၾကညာ ခဲ့ပါတယ္။
ဒါ့အျပင္ ရဲယိုသီးမွာပါ၀င္တဲ့ ‘စေကာ္ပိုလက္တင္နဲ႔ တျခားေသာ ဓာတုပစၥည္းေတြဟာ ေသြးတိုးကို က် ဆင္းေစတာ၊ ေယာင္ရမ္းမႈကို က်ဆင္း ေလ်ာ့ပါးေစတာ၊ ေရာဂါပိုးမႊားေတြကို ေသေစတဲ့ သတၲိ။ မိႈ ေရာဂါေတြကိုႏိုင္တဲ့သတၲိ အဖုအႀကိတ္ေတြကို ေလ်ာ့နည္း၊ ေသးငယ္၊ ေပ်ာက္ကြယ္ေစတဲ့ အာနိသင္ ေတြ ရွိတာကိုေလ့လာ စမ္းသပ္မႈေတြမွာ ေတြ႕ရွိရပါတယ္။
ရဲယိုသီး ရဲယိုပင္ရဲ႕ အစိတ္အပိုင္းေတြမွာ ပါ၀င္တဲ့ ဓါတုပစၥည္း ေတြကေတာ့ အင္သရာကြီႏုန္း အမ်ဳိး မ်ဳိး ေရာေႏွာပါ၀င္မႈ၊ ေအာ္ဂဲနစ္အက္ဆစ္အမ်ဳိးမ်ဳိးနဲ႔ ဗီတာမင္အမ်ဳိးမ်ဳိး ပါ၀င္တာေတြ႕ရပါတယ္။ ဒါ့အ ျပင္ ကလူးကို႔စ္ ကြန္ေပါင္း၊ အက္စပ႐ူလိုစီဒစ္-အက္ဆစ္၊ သတၱဳဓာတ္အျဖစ္ ပိုတက္စီယမ္၊ထံုးဓာတ္၊ မီးစုန္းဓာတ္၊ သံဓာတ္၊ မဂၢနီဆီယမ္၊ ဆိုဒီယမ္၊ ဆဲလီနီယမ္ စတာေတြ ျဖစ္ၾကၿပီးအာဟာရဓာတ္ အေျခခံျဖစ္တဲ့ ကာဘိုဟိုက္ၿဒိတ္၊ ကစီ၊ သၾကားဓာတ္၊ အဆီဓာတ္၊ အသားဓာတ္ ပ႐ိုတင္းေတြပါ၀င္ ပါတယ္။
သၾကားဓာတ္အမ်ဳိးမ်ဳိးျဖစ္တဲ့ ဂလူးဂို႔စ္၊ ဖရပ္(ဂ္)တို႔စ္၊ ႏို႔သၾကား ကယ္လက္တို႔စ္၊ ကလူးကို ဆိုက္ေတြ ပါ၀င္ၿပီး ရဲယိုသီး ရဲယို႐ြက္ေတြ ပါ၀င္တဲ့ ကလူးကို ဆိုက္ေတြဟာ‘အိုမင္းရင့္ေယာ္ျခင္း’ ကို ကာကြယ္ တဲ့ သတၲိရွိတဲ့အင္တီ ေအာက္ဆီဒင့္ မ်ားအျဖစ္ ခႏၶာကိုယ္ ခုခံစြမ္းအားကို ျမႇင့္တင္ေပးတဲ့ အရာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။မိမိတို႔မွာ စြဲကပ္ ခံစားေနရတဲ့ ကင္ဆာေရာဂါ၊ HIV/AIDS ခႏၶာကိုယ္ ခုခံစြမ္းအား က်ဆင္းမႈေရာဂါစတဲ့ ျပင္းထန္ၿပီး ထိေရာက္တဲ့ ေဆးမရွိေသးတဲ့ ေရာဂါေတြေၾကာင့္ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ ေရာင္ျခည္ကင္းမဲ့ နည္းပါးသလို ျဖစ္ေနသူေတြ အတြက္ ‘ရဲယို’ ဟာ ‘ရဲေဆး’၊ ‘အားေဆး’ ပမာ အားတက္စရာေဆးတလက္ပမာ ျဖစ္လာ ခဲ့ပါတယ္။
သဘာ၀ ေဆးဖက္၀င္ ပစၥည္းအျဖစ္ သဘာ၀ အေျခခံေဆး (Herbal Medicine) ျဖစ္တာေၾကာင့္ လည္း လူအမ်ားစုဟာ မလိုလားအပ္တဲ့ ေဘးထြက္ဆိုးက်ဳိးအာနိသင္မ်ားတဲ့ အေနာက္ တိုင္းေဆးမ်ဳိး လို ေဆးမ်ားထက္ပိုမိုစိတ္၀င္စား အားကိုးလိုစိတ္နဲ႔ အတူ တိရိစာၦန္ ဓာတ္ခြဲစမ္းသပ္မႈ မွသည္ လူသား လူနာျဖင့္လက္ေတြ႕ စမ္းသပ္မႈမ်ားအထိ ၾကာရွည္စြာ ေစာင့္မေနႏိုင္ေတာ့ဘဲ ေရာဂါ ေ၀ဒနာရွင္ ေတြဟာ ရဲယိုသီး၊ရဲယိုပင္ထြက္ပစၥည္း၊ ေနာ္နီေဖ်ာ္ရည္၊ ေဆးေတာင့္၊ ေဆးမႈန္႔ေတြကို လက္ေတြ႕ သံုး စြဲၾကည့္ၾကပါတယ္။ (တိရိစာၦန္ ဓာတ္ခြဲခန္း စမ္းသပ္မႈေတြမွာ ရဲယိုရဲ႕ အစြမ္းထက္ျမက္မႈမ်ားစြာ ရွိတာ ကိုေတြ႕ရွိခဲ့တာ ၾကာခဲ့ပါၿပီ။)
အဲဒီလို စမ္းသပ္ သံုးစြဲၾကသူေတြထဲမွာ ေ၀ဒနာရွင္ လူနာမ်ားသာမက အေရွ႕တိုင္း တိုင္းရင္းေဆး၊ ဘယေဆး၊ သဘာ၀ျဖစ္ ေဆးပညာကို စိတ္၀င္စားၾကသူ၊ အေနာက္တိုင္း ေဆးပညာရွင္ ဆရာ၀န္ တခ်ဳိ႕လည္း ပါ၀င္ပါတယ္။
သုေတသီ ပညာရွင္ႀကီးေတြရဲ႕စမ္းသပ္ သုေတသနေတြက သိရွိလာရတာ ကေတာ့ ရဲယိုပင္ရဲ႕ အစိတ္ အပိုင္းအားလံုး အာနိသင္ အမ်ဳိးမ်ဳိးရွိတာ၊ အက်ိဳးရွိေစတာ ျဖစ္ပါတယ္။
‘အ႐ြက္’ ကို ဟာ၀ိုင္အီကြ်န္းရွိ တိုင္းရင္းေဆးဆရာေတြက ထိခိုက္ ဒဏ္ရာေတြမွာ အနာေပၚအံုတဲ့ ေဆးပတ္တီးအျဖစ္ သံုးတာ၊ အ႐ြက္ကို ေထာင္းထုၿပီး အနာအံုေဆး၊ထည့္ေဆးအျဖစ္ ပိုလီနီးရွန္း လူမ်ိဳးေတြက သံုးၾကတာရွိေပမယ့္ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံ ဂ်ာဗားကြ်န္းမွာက်ေတာ့ ႐ိုးရာေဆးမီးတိုအျဖစ္ အ႐ြက္(သို႔) ရဲယိုပင္ရဲ႕ အျခား အစိတ္အပိုင္း ေတြကို ေရာေမႊ ႀကိတ္၀ါးစားျခင္းနဲ႔ ဆီးခ်ိဳေရာဂါ မွာသံုးတတ္ၾကပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔ ငယ္ငယ္တုန္းကေတာ့ က်ေနာ့္မိဘေတြက ရွမ္း႐ိုးရာ ေဆးမီးတို အျဖစ္ေခ်ာင္းဆိုးတဲ့အခါ ရဲယိုရြက္ကို အရည္ညႇစ္တိုက္တာ၊ ရဲယိုသီး အမွည့္ကို ဆားနဲ႔ ဒါမွမဟုတ္ ထညက္ (ထန္းညက္) နဲ႔ ေရာစားႏိုင္လို႔ စားခဲ့ရဖူး၊ ေရာဂါသက္သာရာ ရခဲ့ဖူးပါတယ္။
ဟာ၀ိုင္အီကြ်န္းမွာ ရဲယို႐ြက္ သံုးပံုေနာက္တနည္းက ရဲယို႐ြက္နဲ႔ ဆီေရာၿပီး အဆစ္အျမစ္ ေယာင္ရမ္း တာ၊ ေလးဘက္နာေၾကာင့္ ေယာင္ရမ္းတာမ်ိဳး) ‘ေဂါက္’ အဆစ္အျမစ္ေယာင္ေရာဂါေတြမွာ၊ ေျခလက္ ထံုက်င္ နာေတြမွာ၊ ေပြးအေရျပားေရာဂါေတြမွာ သံုးတာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။
ရဲယို႐ြက္ကို တိုင္းရင္းေဆးအျဖစ္ တျခားအသံုးျပဳႏိုင္၊ အသံုး၀င္ပံုေတြကေတာ့ ေခ်ာင္းဆိုးေရာဂါ၊ ေအာ့အန္ဗိုက္ထိုးနာ (မေလးရွား ႏိုင္ငံတြင္သံုး)။ေခ်ာင္းဆိုး ေသြးပါ၊ တီဘီအဆုတ္ေရာဂါ၊ အစာအိမ္ နာ၊ ခံတြင္းပ်က္ျခင္း၊၀မ္းဗိုက္ ေယာင္ရမ္းျခင္း၊ ရာသီလာစဥ္ ဗိုက္နာျခင္း၊ အူကြ်ံျခင္း၊ ဗီတာမင္ေအ ခ်ဳိ႕ တဲ့ျခင္း၊ ေသြးတိုးျခင္း၊ အ႐ိုးက်ဳိးျခင္း၊ အဆစ္လြဲျခင္း၊ အတြင္းေၾကဒဏ္ရာရျခင္း၊ ေ၀ဒနာေရာဂါ စံုစံု လင္လင္ပါ၀င္တာေတြ႕ရပါတယ္။
‘ရဲယိုပြင့္’ ကိုေတာ့ မ်က္ေစ့ေရာဂါ (မ်က္ေစ့စြန္ျခင္း)၊ အေရျပားအနာ၊ ျပည္တည္နာ၊ ၀မ္းေပ်ာ့ေပ်ာ့ သြားေစတဲ့ အာနိသင္ေၾကာင့္ ၀မ္းေပ်ာ့ေပ်ာ့ သြားေဆးအျဖစ္သံုးႏိုင္ပါတယ္။
‘အေခါက္’ ရဲ႕ အသံုး၀င္ပံုက အသား၀ါ၊ အသည္းေယာင္ေရာဂါ၊ ေသြးတိုးေရာဂါေတြမွာ သံုးႏိုင္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ‘ရဲယိုပင္အျမစ္’ မွာ အနာအက်င္ သက္သာေစတဲ့သတၱိ၊စိတ္ကို ၿငိမ္းခ်မ္းေစတဲ့ အာနိသင္ ေတြရွိတာအျပင္ ခုေနာက္ဆံုး စိတ္၀င္တစား ေဆးသုေတသန အာ႐ံုစိုက္ လုပ္ေနၾကတာကေတာ့ ဓာတ္ခြဲခန္းတိရစာၦန္ စမ္းသပ္မႈေတြမွာ ရဲယိုပင္ အျမစ္မွာ ပါ၀င္တဲ့ ‘ဒင္မနာ ကင္န္ေသာ’ ဆိုတဲ့ ဓာတ္ ပစၥည္းဟာကင္ဆာေရာဂါဆဲလ္မ်ား ပြားမ်ားျခင္းကို ဟန္႔တားေစႏိုင္တယ္ ဆိုတာပါပဲ။
ေဆးသုေတသန လုပ္ငန္းအေတာ္မ်ားမ်ားမွာ တူညီတဲ့ေတြ႕ရွိခ်က္ကို ေတြ႕ရပါတယ္။ အဲဒါ ဘာလဲ ဆိုေတာ့ ရဲယိုပင္ရဲ႕ အစိတ္အပိုင္း အသီးသီးေတြ အနက္မွာ ‘ရဲယိုသီး’ မွာအာနိသင္ဓာတ္ အမ်ား ဆံုးပါ၀င္ၿပီး၊ ဒုတိယအျဖစ္‘ရဲယို႐ြက္’ မွာ ပါ၀င္ပါတယ္။ ရဲယိုသီးမွာလည္း အသီးမွည့္ ေပ်ာ့္ၿပဲၿပဲဟာ အနံ႔ အင္မတန္ဆိုးတဲ့အားနည္းခ်က္ ရွိသလို ရဲယိုသီးမွည့္က ျပဳလုပ္တဲ့ ေဖ်ာ္ရည္ဟာ အလြယ္တကူ ကေဇာ္ေပါက္ ပ်က္ဆီးလြယ္ပါတယ္။ ျပဳလုပ္၊ သယ္ယူ၊ ပို႔ေဆာင္၊ အသံုးျပဳရာမွာလည္း မ်ားစြာ အခက္အခဲ ရွိပါတယ္။
ကမာၻမွာ ‘ရဲယို’ ထြက္ပစၥည္း ေဆးသုေတသန လုပ္ငန္းေတြမွာ ေတြ႕ရွိခ်က္ကေတာ့ အစိမ္းႏုေရာင္၊ လံုး၀ မမွည့္ေသးတဲ့ ရဲယိုသီး အစိမ္းဟာ အစြမ္းထက္ျမက္တဲ့ဓာတ္ပစၥည္းမ်ား ပါ၀င္မႈမွာ ပိုမိုတယ္ လို႔ဆိုပါတယ္။ ရဲယိုပင္၊ ရဲယိုသီးထြက္ ပစၥည္းေတြရဲ႕ အသံုး၀င္ပံုေတြက အမ်ားႀကီးပါ။ ေခါင္းဖ်ားက ေျခဖ်ားအထိ၊ ခႏၶာကိုယ္အျပင္ဘက္ အေရျပားဆိုင္ရာ ေရာဂါေတြကေန အ႐ိုး၊ အဆစ္၊ ဦးေႏွာက္ နဲ႔အာ႐ံုေၾကာ အဖြဲ႕ဆိုင္ရာ ေရာဂါမ်ား၊ အသည္း၊ သည္းေျခ၊ အစာအိမ္လမ္းေၾကာင္း ဆိုင္ရာ ေရာဂါ မ်ား၊ကူးစက္ ေရာဂါမ်ားနဲ႔ ေနာက္ဆံုး ကင္ဆာေရာဂါ (အထူးသျဖင့္ ရင္သားကင္ဆာ)၊ အိပ္ခ်္အိုင္ဗြီ/ ေအအိုင္ဒီအက္(စ္)ေရာဂါေတြအထိ ပါ၀င္ပါတယ္။ ရဲယိုနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ အစြမ္းထက္ျမက္မႈေတြက အံ့မ ခန္း အသံုး၀င္ေပမယ့္၊ဆင္ျခင္ သတိျပဳစရာေတြလည္း ရွိပါတယ္။
‘ရဲယို’ မွာ ပိုတက္စီယမ္ (ျပာဓာတ္) ဓာတ္ေတြ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ပါ၀င္တာေၾကာင့္ ေက်ာက္ကပ္ လုပ္ငန္း အားနည္းသူေတြဟာ ကြ်မ္းက်င္သူ ေဆးပညာရွင္ေတြ နဲ႔ညႇိႏိႈင္း တိုင္ပင္ျခင္း မရွိဘဲ ကိုယ့္ သေဘာနဲ႔ ကိုယ္ ထင္တိုင္း မသံုးစြဲ သင့္ပါဘူး။ ေနာက္တခုက ယေန႔အခ်ိန္ထိ ရဲယိုနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ အသံုး၀င္ ထက္ျမက္မႈေတြကို စမ္းသပ္သုေတသန ျပဳေနတာဟာ ဓာတ္ခြဲခန္း၊ တိရစာၦန္ စမ္းသပ္မႈ ေတြမွာသာ အေျခခံတာ၊ လူသားအေပၚ စမ္းသပ္သုေတသန ျပဳမႈဟာ အစပ်ဳိးစ အေျခအေန ဆိုတာ ပါပဲ။
ရဲယိုကို ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ အသံုးျပဳခဲ့၊ အသံုး၀င္ အသံုးျပဳဆဲ ျဖစ္ေပမယ့္ ေခတ္မီ ေဆးသိပၸံနည္းနဲ႔ စမ္းသပ္ အတည္ျပဳၿပီး ပိုမို အစြမ္းထက္ျမက္တဲ့ ေဆး၀ါးေတြေဖာ္ထုတ္ဖို႔၊ မလိုလားအပ္တဲ့ဆိုးက်ိဳး အာနိသင္ေတြ သုေတသနျပဳရင္း ရွာေဖြဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။
ရဲယို(ေနာ္နီ)ရဲ႕ လက္ရွိ အေျခအေနအထိ ေတြ႕ရွိခ်က္၊ အစြမ္း ထက္ျမက္မႈေတြကို မွ်ေ၀သိရွိေစ လိုက္ပါတယ္။ ဆထက္ထမ္းပိုး တိုး၍ ေလ့လာ သုေတသနျပဳ အသံုးခ် ႏိုင္ၾကပါေစ။